De neushoornkever is een grote en indrukwekkende kever die in Nederland en België zeldzaam, maar nog altijd aanwezig is. Vooral het mannetje valt op door de naar achteren gebogen hoorn op zijn kop, een kenmerk waar de soort zijn naam aan te danken heeft. Deze kever behoort tot de familie van de bladsprietkevers, en dankzij zijn robuuste bouw en glanzende roodbruine schild is het een van de meest herkenbare keversoorten in onze streken.
Kenmerken van de neushoornkever in het kort
- Grootte: 2 tot 4 centimeter (het mannetje is meestal groter dan het vrouwtje).
- Lichaamsbouw: Stevig, ovaalvormig en bol, met een duidelijk onderscheid tussen kop, borststuk en achterlijf.
- Kleur: Glanzend roodbruin tot donkerbruin. In het zonlicht lijkt het pantser soms kastanjebruin.
- Poten: Zes poten met kleine klauwtjes deze zijn geschikt om te graven.
- Vleugels: Beschermende, harde dekschilden (elytra) verbergen vliezige vleugels waarmee ze goed kunnen vliegen, vooral bij warm weer.
- Hoorn: Alleen het mannetje heeft een karakteristieke, naar achteren gebogen hoorn op de kop — gebruikt bij gevechten met andere mannetjes.
- Ogen: Zwart, middelgroot en glanzend, goed ontwikkeld voor oriëntatie in de schemering.
- Antenne: Korte, gelobde antennes die eindigen in een soort waaiervorm, typisch voor bladsprietkevers.
- Beharing: Lichte, korte haartjes aan de onderzijde en poten zorgen voor grip en gevoel.
Het vrouwtje van de neushoornkever is wat minder opvallend dan het mannetje, dit komt vooral omdat ze geen hoorn heeft. Hierdoor wordt ze vaak over het hoofd gezien, ondanks dat ze ongeveer even groot is. Haar lichaamsvorm is iets ronder en compacter, maar verder lijkt ze wel op het mannetje. Het vrouwtje speelt een cruciale rol in het voortbestaan van de soort: ze zoekt zorgvuldig naar geschikte plekken om haar eitjes af te zetten (zoals composthopen, vermolmd hout of hopen mest). Misschien heb je zonder het te weten al zo’n plek in je tuin, waar deze bijzondere kever zich voortplant!
Wat eet de neushoornkever?
De volwassen neushoornkevers eten nauwelijks. Ze leven maar kort en gebruiken die tijd vooral om zich voort te planten. Als ze al iets opnemen, is het meestal wat nectar of plantensap. De meeste energie hebben ze als larve al opgeslagen. Die larven brengen een groot deel van hun leven door in composthopen, vermolmd hout of oude boomstronken. Daar voeden ze zich met halfverteerd plantaardig materiaal, zoals rottende bladeren en houtvezels. Dat maakt ze niet alleen onschadelijk, maar zelfs nuttig: ze helpen mee om organisch afval af te breken en dragen zo bij aan een gezonde bodemstructuur.
Waar leeft de neushoornkever?
De neushoornkever komt voor in een groot deel van Europa en is ook in Nederland en België te vinden. Hij voelt zich vooral thuis op plekken waar het beschut en warm is (en waar genoeg dood organisch materiaal ligt). Denk aan boomstronken die langzaam vergaan, houtstapels, composthopen of hopen mest. Ook in natuurlijke tuinen of ecologisch beheerde parken kun je ze aantreffen. De larven ontwikkelen zich jarenlang in dit soort materiaal, waar ze in alle rust bijdragen aan de opbouw van een vruchtbare bodem.
Is de neushoornkever beschermd?
In sommige Europese landen is de neushoornkever wettelijk beschermd, vanwege zijn zeldzaamheid en het belang voor de biodiversiteit. In Nederland is dat nog niet het geval. Natuurbeschermers houden hem in de gaten, juist omdat zijn leefgebied steeds schaarser wordt. Wil je de neushoornkever een handje helpen? Laat dan bijvoorbeeld een composthoop liggen, of laat een oude boomstronk gewoon vergaan. Dat soort plekjes zijn ideaal voor deze kever én voor andere nuttige bodembewoners.
Larven van de neushoornkever
De larven van de neushoornkever vallen op door hun grootte en vorm. Ze zijn wit, stevig en liggen meestal opgerold in een kenmerkende C-vorm. Volgroeid kunnen ze wel tien centimeter lang worden. Het larvestadium duurt lang (soms wel vier jaar) en in die tijd doen ze niets anders dan eten, groeien en het bodemleven verrijken. Belangrijk om te weten: deze larven zijn niet schadelijk voor gras, planten of boomwortels en zijn ontzettend nuttig voor je tuin.
Dat is een belangrijk verschil met de larven van onder andere de meikever, junikever en rozenkever. Deze engerlingen voeden zich wél met levende wortels en kunnen daardoor flinke schade veroorzaken aan je gazon en planten. Deze schadelijke larven kun je effectief bestrijden met onze aaltjes (nematoden), terwijl de neushoornkeverlarven met rust gelaten moeten worden vanwege hun nuttige rol. Wil je weten hoe je engerlingen het best kunt aanpakken? Lees dan hier alles over het bestrijden van engerlingen.
Met +10 jaar ervaring is Jos een alleskunner en deelt hij zijn passie voor tuinieren en kennis over natuurlijke bestrijdingsmiddelen graag. Of het nu gaat om het bestrijden van insecten of het kweken van groenten en fruit, geen uitdaging is te groot voor hem.
