Insecten zijn niet alleen fascinerend, maar ook erg nuttig voor de natuurlijke balans in onze ecosystemen. Als bestuivers en natuurlijke opruimers zijn ze onmisbaar voor het in stand houden van biodiversiteit en de vruchtbaarheid van onze tuinen, gewassen en landbouwgronden. Door de klimaatverandering en andere menselijke invloeden worden de weersomstandigheden en seizoenen helaas steeds onvoorspelbaarder en extremer. Dit heeft impact op insectenpopulaties en hun gedrag. Door meer inzicht te krijgen in hoe insecten reageren op deze veranderingen, kunnen we beter begrijpen hoe we ze kunnen beschermen en ondersteunen in hun leefomgeving. Hieronder lees je over de verschillende weersomstandigheden die invloed hebben op insecten.
De temperatuur
De temperatuur heeft invloed op het gedrag en de levenscyclus van insecten. Insecten zijn koudbloedige dieren, wat betekent dat hun lichaamstemperatuur afhankelijk is van de omgevingstemperatuur. Bij koude temperaturen vertragen hun stofwisselingsprocessen, wat resulteert in een lagere activiteit en voortplanting. Dit kan ertoe leiden dat sommige insecten in de winter inactief worden of in een soort van winterslaap gaan.
Bij warm weer zijn insecten juist actiever en kunnen ze zich sneller voortplanten. Dit is vooral het geval bij insecten die zich voeden met nectar en pollen, zoals bijen, vlinders en zweefvliegen. Hogere temperaturen zorgen voor een verhoogde stofwisseling en energieproductie, wat resulteert in meer beweging en activiteit. Dit kan ertoe leiden dat insecten een groter territorium verkennen en meer nectar verzamelen. Zo zie je bijvoorbeeld ook dat engerlingen actiever worden bij warm weer, en zich een weg banen door de grond op zoek naar voedsel.
Als gevolg van klimaatverandering worden de temperaturen echter steeds extremer en minder voorspelbaar. Lange periodes van droogte en hitte kunnen ervoor zorgen dat insectenpopulaties afnemen, omdat ze niet genoeg voedsel kunnen vinden of zich niet snel genoeg kunnen voortplanten. Ook kunnen hevige regenval en overstromingen insectenpopulaties beïnvloeden door het vernietigen van nesten of het wegspoelen van voedselbronnen.
Het planten van een diversiteit aan bloemen en planten in je tuin zorgt ervoor dat er altijd voedsel beschikbaar is voor insecten, ongeacht de temperatuur. Het toevoegen van schuilplaatsen zoals insectenhotels of bladafval creëert een beschermde omgeving voor insecten tijdens periodes van extreme temperaturen. Zorg ook voor voldoende water, vooral tijdens droge perioden, zodat insecten voldoende toegang hebben tot water.
Luchtvochtigheid
Insecten zijn afhankelijk van een vochtige omgeving om te kunnen overleven. Ze nemen vocht op door hun ademhalingssysteem en door hun lichaamsoppervlak. Als de luchtvochtigheid te laag is, verliezen insecten vocht via hun ademhaling en lichaamsoppervlak, waardoor hun lichaam uitdroogt en ze uiteindelijk sterven.
Insecten die in droge omgevingen leven hebben verschillende aanpassingen om hun lichaam vochtig te houden. Bijvoorbeeld door het produceren van een wasachtige laag op hun lichaam of het begraven van zichzelf in de grond. Wist je dat naaktslakken zich vooral tijdens vochtige omstandigheden voortplanten en zich kunnen voeden met planten, dode dieren en zelfs andere slakken?
Te hoge luchtvochtigheid kan echter ook problematisch zijn, omdat het kan leiden tot de groei van schimmels en bacteriën die insecten doden. Reguleer de luchtvochtigheid in je tuin te om ervoor te zorgen dat insecten er goed gedijen. Zorg bijvoorbeeld voor voldoende schaduw, besproei regelmatig je planten, en creëer een plek waar water kan blijven staan.
Regen
Regen heeft een grote invloed op de leefomstandigheden van insecten. Sommige insecten hebben regen nodig om te kunnen overleven, terwijl het voor andere insecten juist een bedreiging vormt. Het effect van regen hangt af van de hoeveelheid regen en de duur ervan.
Voor sommige insecten, zoals muggen en krekels, kan regen een positief effect hebben op hun voortplanting. Regen zorgt namelijk voor vochtige omstandigheden die nodig zijn voor het leggen van eitjes en het uitkomen van larven. Hierdoor kan de populatie van deze insecten tijdelijk toenemen na een regenbui. Rouwvliegjes gedijen bijvoorbeeld goed in vochtige omstandigheden en kunnen snel uitgroeien tot een plaag bij overmatige regenval en hoge luchtvochtigheid.
Aan de andere kant kan regen ook leiden tot overstromingen, waardoor sommige insecten gedwongen worden hun leefomgeving te verlaten en op zoek te gaan naar een nieuwe habitat. Dit kan leiden tot een afname van de populatie of zelfs tot het uitsterven van bepaalde soorten.
Het is dus van belang om bij het ontwerpen van een tuin rekening te houden met het effect van regen op insecten. Bijvoorbeeld door het creëren van diverse microhabitats waar insecten kunnen schuilen tijdens een regenbui. Denk aan insectenhotels, struiken of bloempotten. Ook het vermijden van het gebruik van pesticiden kan helpen om insecten te beschermen tegen de negatieve gevolgen van regen en overstromingen. Ga voor het gebruik van biologische bestrijdingsmiddelen zoals aaltjes.
Wind
Insecten zijn op verschillende manieren afhankelijk van de wind. Terwijl sommige insecten last hebben van harde wind, kunnen andere insecten er juist van profiteren. Bijen bijvoorbeeld, maken gebruik van de wind om van bloem tot bloem te vliegen. De wind helpt ze om hun energieverbruik te verminderen en hun voedselvoorziening te verbeteren. Zo verzamelen bijen gemakkelijker de pollen die nodig zijn voor de productie van honing en bijenwas.
Aan de andere kant hebben sommige insecten last van sterke winden. Vlinders en andere insecten met een groter vleugeloppervlak hebben moeite om te vliegen als het hard waait. Als gevolg hiervan kan hun levensduur worden verkort. Ook hebben insecten die afhankelijk zijn van bepaalde planten om te overleven, zoals bladluizen, last van harde wind. De wind kan deze planten beschadigen en de leefomgeving van deze insecten vernietigen.
Seizoenen
Insecten zijn over het algemeen goed afgestemd op de seizoenen. Veel insecten hebben namelijk een specifieke bloeitijd van planten nodig om te overleven. Zo zijn vlinders bijvoorbeeld afhankelijk van de bloeitijd van planten omdat ze hun eitjes leggen op specifieke planten. De uitgekomen rupsen (van bijvoorbeeld buxusmotten) leven vervolgens van de sappen op deze planten.
Andere insecten, zoals lieveheersbeestjes zijn afhankelijk van het seizoen om zich voor te bereiden op de winter. Lieveheersbeestjes zijn één van de weinige insecten die overwinteren. Ze zijn afhankelijk van het vinden van een beschutte plek om te overwinteren, zoals onder bladeren, in boomschors of in gebouwen. Ze verminderen hun activiteit en stofwisseling om te overleven tijdens de koude wintermaanden.
Seizoensveranderingen kunnen ook de voortplanting van sommige insecten beïnvloeden. Zo kunnen sommige insecten, zoals kevers, in de herfst paren en hun eitjes leggen voordat het kouder wordt. Dit geeft hun nakomelingen de beste kans om te overleven en te groeien wanneer het weer warmer wordt in de lente. Andere insecten, zoals mieren, hebben een broedperiode in de zomer, waarin de koningin veel eitjes legt.
Met +10 jaar ervaring is Jos een alleskunner en deelt hij zijn passie voor tuinieren en kennis over natuurlijke bestrijdingsmiddelen graag. Of het nu gaat om het bestrijden van insecten of het kweken van groenten en fruit, geen uitdaging is te groot voor hem.
